Matične knjige - svojevrsni uvid u prošlost

Jedan od izlagača, istoričar Boris Stojkovski, istražio je srednjovekovne matične knjige evropskih univerziteta, na osnovu kojih je došao do podataka o mladima sa prostora današnje Vojvodine, a tadašnje Južne Ugarske, koji su na njima studirali. Otkrio je i da su mnogi od njih imali zavidne akademske karijere.

- Tu se može pronaći mnogo interesantnih podataka, jer biografije, takozvanih običnih ljudi u srednjem veku, nije moguće rekonstruisati. Dakle, to je period za koji imamo srazmerno vrlo malo izvora, a ovi podaci daju zanimljive informacije. Mnogi od njih su nastavili svoje studije u Italiji, Beču, Pragu, Krakovu. Imamo jednog, nekadašnjeg futoškog i planačkog župnika Hampela, koji u 19. veku upisuje fakultet u Beču i to se vidi iz matičnih knjiga i doktorirao je na temu crkvene istorije Srema u srednjem veku, ali i srednjovekovne Bosne - objasnio je Stojkovski.

Teritorija Vojvodine specifična je po tome što su na njoj istovremeno postojale crkvene i državne matične knjige, opštine su čuvale izvornike, odnosno prve primerke, dok Arhiv Vojvodine čuva njihov drugi primerak. U toku je i njihova digitalizacija.

- Matične knjige koje su mlađe od 100 godina digitalizovane u registar matičnih knjiga koji se vodi u elektronskom obliku, a one koje su starije od 100 godina su u Arhivu. To je vrlo dugotrajan proces i zavisi od toga koliko arhivi imaju adekvatnu opremu da bi mogli da pristupe procesu digitalizacije, a pre samog procesa, neophodna ih je srediti i odbraditi - rekla je Milena Popović Subić, pomoćnica direktora Arhiva Vojvodine.

U vreme Zakona o zaštiti ličnih podataka, podaci iz matičnih knjiga koje se nalaze u arhivima predstavljaju značajan izvor informacija o minulom vremenu i ljudima, a oni ujedno nisu zaštićeni ovim zakonom, već su istorijski izvor. Upravo zato su matične knjige, crkvene i državne, tema ovogodišnjeg skupa arhivatora.

- Prvo, zato što je kod nas, u poslednjih desetak godina, to najfrekventnija građa, odnosno istraživači i stranke imaju potrebe da dobiju podatke iz te građe. Kao drugo, možda zato što je u planu proces vraćanja tih crkvenih matičnih knjiga njihovim pravim vlasnicima, odnosno crkvenim opštinama i treće, zato što je njihov proces digitalizacije započet i kod nas i kod drugih arhiva - poručio je Stevan Mačković, direktor Istorijskog arhiva Subotice.

Najstarije matične knjige koje su pohranjene u subotičkom Istorijskom arhivu datiraju s kraja 17. veka.