Istorijski arhiv - mesto očuvanja prošlosti i nastanka budućnosti

Prvi tragovi subotičkog Istorijskog arhiva, vezuju se za 16. jul 1947. godine kada je u našem gradu postavljen prvi rukovodilac arhivskog područja. Narednih sedam decenija ova ustanova kulture nastoji da prikuplja i obrađuje staru pisanu dokumentaciju iz života i naroda sa ovog prostora, koja je zapisana na preko 40 miliona hartija, a čiji najstariji dokument datira čak iz XVII veka.

- Imamo recimo najstariju diplom iz 1658. godine, pa zatim dve diplome carice Marije Terezije iz 1743. godine. Čitav taj hronološki period, od 1658 pa do dvehiljaditih godina čini masa od 7600 dužnih metara - rekao je Stevan Mačković, direktor subotičkog Istorijskog arhiva.

Najčešće tragajući za svojom ličnom istorijom, Istorijski arhiv tokom godine poseti oko stotinu istraživača, što preko onlajn platforme, što u prostorijama čitaonice.

- Istraživači traže svoju ličnu istoriju, odnosno istoriju njihove porodice, a to najbolje mogu da urade ovde kod nas jer posedujemo značajnu arhivu crkvenih i matičnih knjiga iz kojih mogu da saznaju brojne relevantne podatke među kojima su ko je kada i gde rođen, kada je preminuo, gde je kršten - objašnjava Mačković.

Uloga arhiva u svedočenju o prošlosti, o životu određene sredine, i njenom civilizacijskom putu ogleda se i u tome što predstavlja bazičnu osnovu za dalja istraživanja i bolje razumevanje današnjice, te novijem pisanju istorije. Po rečima istoričara, Geze Vaša, subotički arhiv jedan je od najboljih u Srbiji upravo jer poseduje bogatu „građu“.

- Ovo je jedan od najboljih arhiva u Srbiji, ovde je sačuvano najviše istorijske "građe". Imali smo tu sreću da kao grad nismo imali neke katastrofe i oštećenja pa smo uspeli da sačuvamo veću količinu spisa - kaže Vaš.

Uzimajući u obzir impozantnu količinu dokumenata sa kojim raspolaže, hronični nedostatak arhiva je  duplo manji smeštajno-prostorni kapaciteti, i to raspoređen na šest lokacija.

- Danas Subotički arhiv ima 22 zaposlena i na raspolaganju 2.500 kvadrata, to je sada optimalno stanje, ali potrebe su veće - ističe Mačković.

Proces nastajanja arhivske građe, to jest dolaska dokumenata do arhiva u proseku traje tridesetak godina. Onu koja postoji u našem gradu, svojim pisanim tragovima revnosno obogaćuje oko 800 stvaralaca, poput obrazovnih i ustanova kulture, zdravstvenih institucija i brojnih privrednih subjekata.