Dogodilo se... (09 - 15. septembar)
Grad je više od organizovanog zemljišta, on je pre svega socijalni i kulturni entiet. Grad povezuje stanovnike sa njihovim okruženjem pojačavajući značenje svakodnevnog života i pojačavajući identitet grupe i pojedinca.
Živimo u svetu u kome su pitanja identiteta od velikog značaj. Da bismo bolje razumeli grad i njegovu prošlost odlučili smo se da počnemo sa objavljivanjem Hronologije, koja je zbir pisanih beležaka, naznačenih vremenskim odrednicama onoga što se osobito dogodilo u društvu (događaji, pojave, procesi, pogibije, boleštine, ratovi, rađanja i umiranja ljudi)...
Našu Hronologiju pokušaćemo da objavljujemo sa određenim tematskim ilustracijama, kako bismo još bliže približili prošlost ali, i kako bi stvorili novu mogućnost da u u okviru novog prostora odvojenog posebno za ovu namenu, podstaknemo kulturu sećanja, bez koje je svaki napredak nezamisliv.
Hronologiju je sastavio direktor Gradske biblioteke u Subotici Dragan Rokvić.
Istorija Subotice - dogodilo se na dan:
9. septembar
9. septembra 1858. godine umro je Bogoboj Atanacković (1826 – 1858), advokat i književnik. Novele Bogoboja Atanackovića (1846) bile su prve prve srpske knjige štampane u štampariji prvog subotičkog grafičara Karla Bitermana.
U svom romanu „Dva idola“ (prvi deo štampan 1851. godine a drugi 1852.) ostavio je dragoceno svedočanstvo o revolucionarnim događajima (1848/49) u gradu. Zanimljivo je da u romanu pominje i, tada još nedovršeni hotel „Pešta“ koji će, zajedno sa pozorišnom dvoranom, nekoliko godina kasnije, izmeniti sliku centra Subotice.
Pisac Bogoboj Atanacković bio je jedan od najintimnijih prijatelja Teodora Prokopčanjija, jednog od osnivača Srpske diletantske pozorišne družine, koja je davala pozorišne predstave u gradu početkom pedesetih godina.
10. septembar
Sreski načelnik naređuje 10. septembra 1824. da bolesnike u gradu ne treba prepustiti berberima ili drugim lažnim doktorima – fušerima, nego ih treba uputiti kod sreskih hirurga na lečenje.
Nekoliko meseci pre ove naredbe, aprila meseca iste godine, Antonius Štrobl (Antonius Strobl), glavni gradski lekar, moli Magistrat da zabrani venesekcije (lat. puštanje krvi iz vene) berberima i hirurzima bez njegove dozvole.
Ovakvi zahvati dozvoljeni su samo u slučaju kad je glavni gradski lekar prethodno sve dobro pogledao i dao napismeno preporuku, iz koje ruke i iz koje vene treba da se pušta krv i koja količina krvi treba da iscuri.Naime,prema mišljenju lekara Štrobla, berberi i hirurzi umesto odjednom, puštaju krv u dva puta, kako bi mogli i da naplate po dva puta po jednu forintu za svoju uslugu, te na taj način bolesnike izlažu bolovima i opasnostima od zagađenja rane.
Zdravstvena situacija u gradu dvedesetih godina XIX veka bila je više nego poražavajuća – grad još uvek nema adekvatnu bolnicu.
11. septembar
1697. godine odigrala se jedna od najznačajnih bitaka novije istorije – čuvena bitka kod Sente, u kojoj je EugenSavojski sa svojom vojskom pobedio sultana Mustafu II.
Posle ove bitke Osmanlije definitivno odlaze iz ovih krajeva a Subotica započinje svoj urbani razvoj.
Nedugo iza ove bitke, pobednička armija se ulogorila se na obalama Palićkog jezera. Princa Eugena Savojskog (rođenog u Parizu 1663. godine, vodio je poreklo od kneževske kuće Savoja) nazivali su “poslednjim evropskim vitezom”, pošto je preko oklopa nosio čipku.
12. septembar
12. septembra 1960. godine predsednik Centralnog veća saveza sindikata Jugoslavije Svetozar Vukmanović – Tempo položio je kamen-temeljac budućeg Radničkog doma (Radničkog univerziteta), danas poznatijeg kao Otvoreni univerzitet.
Bilo je to u vreme kada je Subotica doživljavala duboki preobražaj društvenih odnosa i kada je centar grada dobio drugačiji izgled. Projekat zgrade uradio je poznati subotički arhitekta Karlo De Negri.
Pored ove zgrade arh. De Negri projektovao je zgradu hotela „Patria“ (1963. godine sa enterijerom), zgradu Pošte (1975), robnu kuću „Namateks“ na Paliću (1970), niz stambenih objekata u naselju „Prozivka“ itd.
Arhitektura je bila životni poziv brojnim članovima porodice De Negri. Karlov otac Franjo De Negri (Subotica, 1903 – 1975) bio je poznati subotički graditelj, kao i brat Andrija, koji je bio projektant više stambenih zgrada u Subotici. Arhitekta Franjo De Negri bio je, između ostalog, dugogodišnji direktor Zavoda za urbanizam i geodeziju. De Negri je jedan od retkih Subotičana koji je lično poznavao znamenite arhitekte Subotice, Kostu Petrovića, Vasu Stefanovića, Baltazara Dulića i građevinskog inženjera Otona Tomanića, koji su bili savremenici njegovog oca.
13. septembar
Započeo treći po redu omladinski festival „Omladina“. Prvu nagradu dobio je vojnik Veljko Vujičić a po treći put, među nagrađenima, nalazi se Kornelije Kovač. Publici se najviše dopala pesma Splićanina Zdenka Runjića „Vrbe“ koju su interpretirali Svetozar Litavski i Ernest Zvekan uz ansambl „Komete“ i gudački orkestar OKUD „Mladost“ (dirigent orkestra bio je Josip Kovač – Čika).
Po mišljenju stručnjaka Ratko Bošković je bio jedan od najboljih vokalnih interpretatora na festivalu koji je završen 15. septembra.
14. septembar
1841. godine Gradski savet je prihvatio predlog Karolja Pilisanoviča (Pilisanovits Karoly) da se podigne jedan park na Paliću. Prethodne, 1840. godine, severno od jezera već zasađena površina od 12 lanaca pretežno bagremom i topolom tako da radovi na kultivaciji obale jezera nastavljaju prema planu sa namerom da se sve većem broju izletnika koji dolaze, napravi što bolji ambijent.
Osim parka u engleskom stilu, teče i gradnja gostione, prema projektu Šandora Tota. Do kraja decembra je sagrađena čuvarska kuća. Ištvan Kulunčić 1842.godine izveštava da je u parku zasađeno 6000 drveća i ukrasnog rastinja.
Tokom iste godine, oko parka je iskopan jarak od 1,9 m širine i dubine a ove godine se buši i bunar. Broj stabala se povećava za 7000. Ostale površine su bile livade, a jedan deo teritorije još je bio močvaran, tako da je prema parku podignuti nasip kako bi se do parka lakše moglo stići. Do jula 1842. je nasip bio gotov, a u septembru je i bunar stajao na raspolaganju.
Uređenje Palića nadalje ostaće nezaobilazna tema gradskih vlasti, do današnjih dana.
15. septembar
Odobren je plan (projekat) za izgradnju nove (druge po redu) Gradske kuće. Povodom otvaranja ovog zdanja, 1828. godine bila je priređena velika svečanost.
